HUỲNH MẪN ĐẠT

Huỳnh Mẫn Đạt (1807-1882) là quan lại và là nhà thơ sống vào thế kỷ 19, ở Nam Bộ, Việt Nam.

Thân thế & sự nghiệp

Huỳnh Mẫn Đạt, người làng Tân Hội, huyện Tân Long, tỉnh Gia Định, nay là Thành phố Hồ Chí Minh.

Năm 24 tuổi, đời vua Minh Mạng, ông đỗ cử nhân khoa Tân Mão (1831) tại Gia Định.

Năm Kỷ Hợi (1839), ông được giữ chức Thự Ngự sử đạo Ninh Thái (tức Bắc Ninh & Thái Nguyên).

Năm Canh Tý (1840), ông được cử làm Khâm sứ, đem sắc văn đổi phong cho Ngọc Vân (con gái vua Chân Lạp Nặc Chân), đang sống ở Gia Định.

Tháng 9 cùng năm, ông nhận lệnh đi Định Tường tra xét việc Bố chánh Nguyễn Đắc Trí bị thua trong trận giao tranh với nhóm nổi dậy ở thôn Xướng Ca. Sau đó, viên quan này bị giáng làm lính, thì ông được nhà vua chuẩn cho lưu lại quân thứ, để lo việc trị an. Một lần giao chiến tại nhánh sông Tân Trạch, tuy lập được công, nhưng ông bị trúng thương. Được về Định Tường điều trị một tháng, ông lên đường đến Hà Tiên nhận nhiệm vụ mới là quyền Thự Án sát Hà Tiên và quyền Tuần phủ Quan Phòng.

Đầu năm Tân Sửu (1841), một nhóm thổ phỉ đông hàng ngàn người vây đánh đồn Châu Nham (nay thuộc xã Dương Hòa, Hà Tiên). Đồn mất, đối phương tràn đến núi Tô Châu, kịp có Thự Tuần phủ Lê Quang Huyên đem binh cứu viện, nên đánh dẹp được.

Mùa xuân năm Nhâm Dần (1842), quân Xiêm do tướng Ô Thiệt Vương cầm đầu đến cướp phá Hà Tiên. Ông cùng với các quan lại khác, chỉ huy quân sĩ chống cự mãnh liệt. Sau khi đẩy lui được quân Xiêm, Huỳnh Mẫn Đạt được vua Thiệu Trị ban khen và cho thụ chức Viên ngoại lang. Vào mùa hạ cùng năm, ông được thực thụ lãnh Án sát sứ tỉnh Hà Tiên, và đến tháng 6 năm Giáp Thìn (1844), ông được thăng Thự Bố chánh sứ tỉnh Hà Tiên.


Đền thờ Huỳnh Mẫn Đạt.Tháng Giêng năm Tân Hợi (1851), ông được thăng quyền chưởng Tuần phủ Hà Tiên.

Năm 1852, xảy ra vụ án ẩn lậu thuốc phiện, nhiều quan chức của tỉnh bị liên lụy, trong số đó có ông. Ông bị cách chức Tuần phủ, tám năm sau, ông mới được tha, nhưng bị chuyển làm Án sát Định Tường.

Ngày 12 tháng 4 năm 1861, quân Pháp chiếm Định Tường. Để mất thành, vua Tự Đức ra lệnh bắt giải Huỳnh Mẫn Đạt cùng với một số quan chức khác về kinh, nhưng đến tháng 11 cùng năm thì tha, nhưng phải theo tướng Nguyễn Tri Phương và Phạm Thế Hiển vào Biên Hòa, lập công chuộc tội.

Thế rồi nhà Nguyễn nhường ba tỉnh miền Đông (gồm Gia Định, Định Tường, Biên Hòa) cho Pháp, Huỳnh Mẫn Đạt lại được cử làm Tuần phủ Hà Tiên. Chẳng bao lâu sau, toàn cõi Nam Kỳ cũng vào tay Pháp hết, không hợp tác với chính quyền mới, ông cáo quan về sống tại Rạch Giá cho đến khi mất.

Theo bia mộ, Huỳnh Mẫn Đạt qua đời vào tháng 2 năm Nhâm Ngọ (tức tháng 3 năm 1882), hưởng thọ 75